نقش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در ایجاد سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم سرطانی است که در دهانه رحم ایجاد می‌شود و علت آن رشد غیرطبیعی سلول‌هایی است که توانایی هجوم یا انتشار به سایر قسمت‌های بدن را دارند. سرطان دهانه رحم به عنوان چهارمین سرطان شایع در بین زنان در سراسر جهان گزارش شده است که پس از سرطان‌های سینه، روده بزرگ و ریه رتبه بندی شده و یکی از علل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان زنان در جهان میباشد. سالانه بیش از 000’500 مورد جدید شناسایی می‌شود که بیشتر آنها در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد.
عفونت‌های ویروسی با 15 تا 20 درصد سرطان‌های انسان در سرتاسر جهان مرتبط هستند، از جمله عفونت با HPV که در سراسر جهان بسیار شایع است. اکثر بزرگسالان فعال جنسی در برخی از مراحل زندگی خود به عفونت پاپیلومای انسانی (HPV) مبتلا می‌شوند، اگرچه ممکن است از عفونت خود بی اطلاع باشند. عامل این عفونت ویروس‌های کوچکی هستند که بافت‌های اپیتلیال پوستی و مخاطی دستگاه تناسلی، دست‌ها یا پاها را آلوده می‌کنند. از میان 230 نوع ویروسHPV که تاکنون شناسایی شده، حدود 40 نوع از این ویروس برای انسان بیماری‌زا بوده و دستگاه‌های تناسلی و اوروفارنکس (حلق– دهان) را آلوده می‌کنند. ویروسHPV به دو دسته تقسیم می‌شود: دسته اول “دسته کم خطر” (Low risk) که موجب به وجود آمدن زگیل تناسلی شده و دسته دوم “دسته پرخطر” (High risk) که می‌تواند باعث ایجاد سرطان شود. بنابر اعلام آژانس بین المللی تحقیقات سرطان 13 نوع ویروسHPV می‌تواند باعث ایجاد سرطان دهانه رحم شود و حداقل یکی از این انواع می‌تواند باعث سرطان فرج، واژن، آلت تناسلی، مقعد و برخی سرطان‌های سر و گردن به ویژه اوروفارنکس شود. با توجه به تغییر الگوهای زندگی و دگرگونی عادات جنسی در افراد، آغاز سن فعالیت جنسی به 12 سال کاهش یافته؛ از همین رو سن آسیب پذیری در برابر این ویروس بین سال‌های 12 تا 36 سالگی است.
چگونه عفونت پاپیلومای انسانی (HPV) می تواند منجر به سرطان شود؟
هنگامی که سیستم ایمنی بدن نتواند عفونت HPV پرخطر را از بدن پاک کند، به مرور زمان سلول‌های طبیعی می‌توانند به سلول‌های غیر طبیعی و سپس سرطان تبدیل شوند. حدود 10 درصد از زنان مبتلا به عفونت HPV در دهانه رحم به عفونت های طولانی مدت HPV مبتلا می شوند که آنها را در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار می‌دهد. این تغییرات ابتدا به صورت تغییرات سلولی به نام پیش سرطان بوده که اگر به موقع تشخیص و درمان نشوند، ممکن است در نهایت به سرطان تبدیل شوند.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) چگونه انتقال پیدا می کند؟
رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با فردی که این ویروس را دارد، منجر به ابتلای فرد سالم به عفونت HPV می‌شود. اگرچه این عفونت بیشتر در حین رابطه جنسی واژینال یا مقعدی پخش می‌شود اما از طریق تماس نزدیک پوست به پوست در طول رابطه جنسی نیز قابل سرایت است. فرد مبتلا به عفونت HPV حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشد همچنان می‌تواند ناقل باشد. افرادی که از نظر جنسی فعال هستند، می توانند به عفونت HPV مبتلا شوند، حتی اگر تنها با یک نفر رابطه جنسی داشته باشند. علائم سال‌ها پس از رابطه جنسی با فردی که به عفونت مبتلا است، بروز پیدا می‌کند و این موضوع تشخیص زمان ابتلا را دشوار می‌کند. بسیاری از عفونت‌های HPV بدون علامت هستند و درصد بالایی از این عفونت خودبخود و در عرض 2 سال توسط سیستم ایمنی بدن برطرف می‌شوند. از جمله مواردی که موجب می‌شود فرد دریابد که مبتلا شده است ایجاد زگیل تناسلی است. باید توجه داشت که مقاربت تنها شرط ابتلا به عفونتHPV نبوده و احتمال انتقال ویروس از طریق تماس‌های غیرجنسی مانند استفاده از لوازم مشترک از جمله مسواک، تیغ، حوله و همچنین از طریق دست‌ها نیز وجود دارد. استفاده از کاندوم می‌تواند ریسک ابتلا را تا حد زیادی کاهش دهد.
آیا HPV باعث مشکلات سلامتی می شود؟
بسیاری از عفونت‌های HPV هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند و 90 درصد آنها خودبه‌خود و در عرض دو سال توسط سیستم ایمنی بدن برطرف می‌شوند. در برخی موارد، عفونت HPV ادامه می‌یابد و منجر به زگیل یا ضایعات پیش سرطانی می شود. اکثر افراد مبتلا به HPV نمی‌دانند که به این عفونت مبتلا هستند و ممکن است هرگز علائم یا مشکلات سلامتی را از خود بروز ندهند. برخی از افراد با ابتلا به زگیل تناسلی متوجه می‌شوند که به عفونت HPV مبتلا هستند. زنان ممکن است زمانی که نتیجه غیرطبیعی تست پاپ (در طول غربالگری سرطان دهانه رحم) را دریافت کنند، متوجه شوند ابتلا به این عفونت شوند. برخی دیگر ممکن است زمانی متوجه شوند که دچار مشکلات جدی تری از HPV مانند سرطان شده باشند. با این حال، این یک فرآیند طولانی است که از عفونت اولیه با انواع پرخطر HPV تا سرطان دهانه رحم می تواند 15 تا 30 سال طول بکشد.
علائم آلودگی به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) چیست؟
علائم ویروس HPV به دو صورت خوش خیم (زگیل) و بدخیم (تغییرات سلولی دهانه رحم) دیده می‌شود. شکل ظاهری زگیل تناسلی انواع مختلفی دارد، گاهی ممکن است زگیل تناسلی در فردی با تعداد کم و در سایرین با تعداد بسیار بالا ظاهر شود. از جمله علائم ابتلا به عفونت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برآمدگی‌هایی شبیه گل کلم
- برآمدگی‌هایی روی پوست و همرنگ پوست یا تیره‌تر و روشن‌تر
- تغییرات غیرطبیعی در سلول‌ها که گاهی ممکن است منجر به سرطان شود
- رشد بیش از اندازه قسمتی از گوشت ناحیه تناسلی
- سوزش و خارش
- خونریزی‌های بی دلیل
- زگیل ناحیه تناسلی
غربالگری سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم می‌تواند از طریق غربالگری منظم و سپس درمان‌های بعدی قابل پیشگیری یا تشخیص زودهنگام باشد. اکثر موارد مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه رحم از طریق غربالگری و درمان قابل پیشگیری است. تست پاپ (پاپ اسمیر) می‌تواند به پیشگیری از سرطان دهانه رحم یا تشخیص زودهنگام آن کمک کند. تست پاپ به دنبال پیدا کردن سلول‌های پیش سرطانی میباشد یعنی تغییرات سلولی در دهانه رحم که در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب ممکن است به سرطان دهانه رحم تبدیل شود.
تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
بهترین روش برای تشخیص ویروس HPV روش مولکولی (PCR) است که بدلیل حساسیت و اختصاصیت بسیار بالای آن ارزشمندترین روش یافتن این ویروس است. آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک آینده با استفاده از تجهیزات تمام اتوماتیک و بروز دنیا از جمله جدیدترین دستگاه‌های PCR کمپانیApplied Biosystem آمریکا و دستگاه تمام اتوماتیک استخراج و ژنوتیپینگ نمونه و کیت‌های دارای تاییدیه‌های بین المللی و همچنین سرعت جوابدهی بسیار بالا در زمینه تشخیص HPV و تعیین ژنوتیپ های پرخطر و کم خطر HPV یکی از مهم‌ترین مراکز تشخیص این بیماری در ایران است.
آیا درمانی برای عفونت HPV یا مشکلات سلامتی ناشی از عفونتHPV وجود دارد؟
هیچ درمانی برای خود ویروس وجود ندارد. با این حال، درمان‌هایی برای مشکلات سلامتی که HPV می تواند ایجاد کند وجود دارد. زگیل‌های تناسلی می‌توانند با درمان توسط پزشک یا داروهای تجویزی از بین بروند. در صورت عدم درمان، زگیل تناسلی ممکن است خودبخود از بین برود یا ثابت بماند، یا اندازه و تعداد آن افزایش یابد. در رابطه با پیش سرطان‌های دهانه رحم پیشگیری توصیه شده است. همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. زنانی که بر طبق دستورالعمل استاندارد غربالگری، آزمایش پاپ و HPV-genptyping انجام می‌دهند می‌توانند قبل از ایجاد سرطان مشکلات را پیدا و در صورت نیاز پیشگیری کنند. سایر سرطان‌های مرتبط با HPV نیز زمانی که زود تشخیص داده و درمان شوند قابل پیشگیری هستند.
واکسن های ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
- گارداسیل9 :که از انواع ویروس‌های پاپیلومای انسانی 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 (HPV) تشکیل شده و بر علیه آنها ایجاد ایمنی خواهد کرد.
انواع دیگر واکسن‌ها شامل:
- (4v) HPV که شامل انواع 18، 16، 11، 6 HPV میباشد.
- HPV (2v) که شامل انواع HPV 16, 18 میباشد.
همه واکسن‌ها از عفونت با ژنوتیپ‌های پرخطر 16 و 18 ویروس HPV که عامل بیشترین موارد سرطان های دهانه رحم می باشند جلوگیری می‌کنند، اما در عین حال واکسیناسیون HPV نیاز به غربالگری سرطان دهانه رحم را از بین نمی‌برد. واکسن‌ها تمام انواع پرخطر را شامل گردیده و ممکن است آلودگی به دیگر موارد ویروس HPV موجب خطر سرطان دهانه رحم گردد.
